Co-teaching: leren van en met elkaar!

Twee of meerdere leerkrachten voor de klas, het lijkt wel een ideale wereld. Is het een ideale wereld of is het echt mogelijk? Welke voorwaarden moet voldaan zijn? En op welke manier kan je het meest van elkaar leren?

Op kleutergewijs verschenen reeds een aantal artikels rond co-teaching:

https://kleutergewijs.wordpress.com/2016/03/02/co-teaching-samen-sterk-in-de-kleuterklas/

https://kleutergewijs.wordpress.com/2018/05/23/de-startende-leraar-samen-vleugels-geven/

Vandaag wil ik jullie meenemen in mijn avontuur en onderzoeksbevindingen vanuit de lerarenopleiding. Als lector en onderzoeker binnen Hogeschool PXL departement Education (Kleuteronderwijs), kozen we een aantal jaren geleden bewust om onze eerstejaarsstudenten in duo (student-student) stage te laten lopen. Vervolgens werd er eveneens een leerlijn co-teaching opgebouwd in de opleiding zodat ook de tweede – en derdejaarsstudenten vertrouwd blijven met deze werking. In de literatuur zijn tal van definities terug te vinden voor ‘co-teaching’, de volgens mij meest volledige definitie is deze van Fluijt, Bakker & Struyf (2016): “Meerdere onderwijsprofessionals werken op gestructureerde wijze samen, gedurende een langere periode, op basis van een gedeelde visie, en nemen daarbij gezamenlijk de verantwoordelijkheid van goed onderwijs en de ontwikkeling van alle leerlingen in de groep”.

Samenwerken: succesfactoren!

Anno 2018 leiden we geen klasleerkrachten op, maar wel teamleerkrachten. Door de invoering van het M-decreet (2015) (Fluijt, D., 2018) zijn tal van leerkrachten op zoek naar hoe je kan omgaan met de diverse groep leerlingen. Daarom leiden we in Vlaanderen leerkrachten op die willen samenwerken in functie van creëren van maximale ontwikkelingskansen voor alle kinderen in de klas. Uit onderzoek van Hogeschool PXL kleuteronderwijs (2018) is gebleken dat feedback geven en feedback ontvangen belangrijke voorwaarden zijn om te leren van en met elkaar. Om deze feedbackcultuur te creëren, moet je eerst en vooral een goede samenwerking hebben. Petrick (2015) beschrijft 4 sleutels tot succes in samenwerking:

• Open communicatie: zorg dat je eerlijk communiceert en plan voldoende overlegmomenten in (ook al is dat niet altijd even gemakkelijk in de huidige structuur).
• Respect: behandel elkaar met respect, zeg wat er op je lever ligt (vb. als je vindt dat een bepaalde aanpak van je co niet werkt) maar doe dit op een respectvolle manier.
• Gelijkwaardigheid: je bent gelijkwaardige co’s, je staat op gelijke voet. De ene is niet beter dan de andere.
• Vertrouwen: vertrouw elkaar blindelings, hoe langer je samenwerkt hoe beter deze samenwerking ook zal verlopen.

Wanneer er een probleem ontstaat in de samenwerking, is dit meestal te wijten aan een storing in een van deze sleutels. Bijvoorbeeld: kleuter X gooit zichzelf op de grond, leerkracht Y negeert dit. Leerkracht Z vindt deze reactie niet kunnen en gaat klagen over leerkracht Y bij de andere collega’s. Communiceren en blijven communiceren is cruciaal. Tijd nemen om deze samenwerking te doen en laten groeien, is erg belangrijk (Fluijt, D., 2018).

Met wie ga je samenwerken?

De ‘co’ in co-teaching kan op verschillende manier ingevuld worden: samenwerking tussen leerkrachten, leerkrachten buitengewoon onderwijs, logopedisten, kinesisten, zorg, studenten, … . Samenwerken met iemand waarmee je je goed voelt, is eveneens een voorwaarde om van co-teaching een succesverhaal te maken. Belangrijk is dat je samenwerking ziet als een samenvloeiing van: samen voorbereiden, samen uitvoeren en samen reflecteren/evalueren (op de leerlingen maar ook op het co-teachen) (Fluijt, D. , 2016). Een proces waarbij communicatie dus centraal staat. Dus: zorg concreet voor voldoende overlegmomenten. Organiseer de lestijden bijvoorbeeld op zo’n manier dat je meer dan 1 lesuur tijd hebt om te overleggen, overleg zo veel mogelijk tijdens de schooluren, overleg efficiënt en stel doelen voorop.

Aan de slag!

Ga aan de slag door kleine stapjes te nemen, elke kleine stap kan uitgroeien tot een succeservaring. Een aantal tips om te ondernemen (afgeleid uit het onderzoek aan Hogeschool PXL en bijkomende literatuur):

• Ga op zoek naar een co waarmee je het professioneel goed kan vinden, waarmee je open en eerlijk kan communiceren.
• Ga in gesprek over jullie gedeelde visie op onderwijs (Wat vinden jullie belangrijk? Waar staan jullie voor? Wat is goed onderwijs?, …)
• Zorg voor voldoende overlegmomenten om samen voor te bereiden met telkens het gemeenschappelijk doel voor ogen.
• Probeer in kleine stapjes een aantal verschillende vormen van co-teaching uit, bijvoorbeeld:
  • observatiemodel (1 leerkracht heeft de volledige verantwoordelijkheid, 1 leerkracht observeert met een duidelijk doel voor ogen)
  • assistentiemodel (1 leerkracht heeft de volledige verantwoordelijkheid, 1 leerkracht assisteert de leerkracht en/of de leerlingen)
  • parallel lesgeven (gedeelde verantwoordelijkheid van beide leerkrachten, de groep splitsen)
  • meerdere leerwerkplekken (of hoekenwerkmodel), aangepast lesgeven (in functie van differentiatie kiezen we een bewuste groeperingsvorm)
  • team teaching (met 2 voor de klas)
• Samen reflecteren/evalueren: wat heb je gezien bij de kinderen? Wat liep er goed aan de co-teachingsvorm? Wat kan er beter in de samenwerking? Hoe kan je nog beter/anders differentiëren tussen de kinderen zodat iedereen kansen krijgt?
• Geef elkaar voldoende feedback! Dit is immers een voorwaarde om van en met elkaar te leren.

Het is een proces van vallen en opstaan. Met welke voordelen en uitdagingen komen jullie in aanraking wanneer je aan co-teaching doet? Laat het ons weten!

 

Gastblogger: Jolien Quinten (PXL Hogeschool Kleuteronderwijs)

 

Meer informatie?
jolien.quinten@pxl.be

Bronnen:

Onderzoeksrapport Jolien Quinten, Hogeschool PXL, 2018.

Fluijt, D., Struyf E., & Bakker, C. (2016). Samen lesgeven, Co-teaching in de praktijk. Antwerpen: Pelckmans Pro.

Petrick, P. (2015). An Investigation Into Co-Teacher Relationship Collaboration Factors: Co-Teachers’

Perceptions. Pennsylvania: Indiana University of Pennsylvania.

Fluijt, D. (2018). Passend onderwijs met co-teaching. Global Academic Press. Universiteit Utrecht.