Op het rustbankje word je baas over jouw emoties

Door onze gastbloggers Joke Grimmonprez & Sanne Feryn (Odisee)

Juf Alida stelt de opdrachten in de verschillende hoeken gezamenlijk voor. Kobe kiest voor de bouwhoek en weet nog precies wat hij moet doen. Hij gaat meteen enthousiast aan de slag en blijft een lange tijd betrokken. Hij heeft een succeservaring en de juf bevestigt hem positief.

Na een tijdje zingt juf Alida het opruimlied. De kleuters beginnen met opruimen, maar Kobe blijft verder spelen in de bouwhoek. De juf geeft hem een individuele opruimopdracht, maar hij raakt helemaal van streek. Hij wordt vreselijk boos en blijft halsstarrig zitten op de mat in de bouwhoek.

In dit voorbeeld worden de zelfsturende vaardigheden van Kobe uitgedaagd. Zolang hij verder kan spelen in de bouwhoek loopt alles vlot. Vanaf het moment dat hij verplicht wordt om zijn activiteit te beëindigen en het opruimen aan te vatten, verliest hij de controle over zichzelf en nemen de emoties de bovenhand.

Emotieregulatie is een onderdeel van de parapluterm ‘executieve functies’. Dit zijn de hogere controlefuncties in de hersenen die zelfsturing mogelijk maken en leiden tot sociaal en doelgericht gedrag in het dagelijks leven. Sanne schreef er eerder al dit bericht over. Ook deze berichten (1,2) behandelen dit hot topic. Wil je meer te weten komen over executieve functies bij jonge kinderen in de ruime zin van het woord? Check dan het programma van onze inspiratiedag op 15 januari 2019.

We vragen dus aan Kobe om zich enerzijds flexibel op te stellen en eenvoudig de ‘switch’ te maken naar het opruimen en anderzijds om zijn emoties op dat moment te managen. Geen sinecure. Ook niet voor ons als leerkracht.

Het is daarom van groot belang om even stil te staan bij wat dergelijke reacties met ons doen en hoe we hierop reageren. Het is de kunst om zelf de nodige rust te vinden en niet mee te gaan in de negatieve emoties die de reactie van de kleuter bij jou teweegbrengen.

Naast onze eigen bewustwording, willen we ook Kobe bewust maken van zijn gedrag op dat moment zodat hij zichzelf verder in de ‘juiste’ richting kan sturen.

Juf Alida creëerde daarom een rustbankje in de klas om haar kleuters met stressvolle situaties te leren omgaan. Wanneer een kleuter de controle over de eigen emoties verliest, gaat ze met de kleuter tot bij Kikkertje Rust.

Kikkertje Rust biedt de kleuters stressbestrijders aan. De kleuters hebben de keuze tussen actieve en meer passieve manieren om tot rust te komen.

Kobe komt tot rust wanneer hij letterlijk zijn frustraties kwijt kan in een bolletje klei. In andere situaties heeft hij meer baat bij het luisteren naar rustige muziek of het rustig zoemen als een bijtje.

 

Uiteraard zal er in het begin intense sturing van de juf nodig zijn om Kobe bewust te maken van welke strategieën voor hem werken. Geleidelijk aan kan Kobe met zijn emoties terecht bij Kikkertje Rust en kunnen we de begeleiding afbouwen om tot innerlijke sturing – zelfsturing – te komen. Ook wel scaffoldinggenoemd.

Nog enkele tips bij het aanbieden van het rustbankje in de klas:

• Zorg voor een rustig hoekje in de klas.
• Kies een leuke knuffel.
• Breng de stressbestrijders geleidelijk aan.
• Ga in het begin samen met de kleuter naar het rustbankje.
• Bied eventueel een zandloper aan zodat de tijd op het rustbankje beperkt blijft.
• Dit is geen strafbankje of “boze stoel”.

 

Andere situaties waarbij het rustbankje zijn nut kan bewijzen:

• Je wil een individuele kleuter aankondigen dat er iets zal veranderen.
• Een kleuter is van streek door een conflict (angst, boosheid, frustratie …).
• Enkele kleuters weten niet wat ze gaan spelen of welk hoekje ze zullen kiezen.
• Een kleuter is erg druk en moet even uit zijn of haar spel gehaald worden.
• Je wil kort met één of twee kleuters reflecteren over een activiteit.
• …

Voortaan merkt juf Alida dat Kikkertje Rust de nodige rust kan brengen in haar klas en bij zichzelf. Kobe slaagt erin om zelf naar het rustbankje te stappen als hij het nodig vindt. “Ik voel de boze kriebels in mijn buik. Als ik even diep in en uit adem, ben IK terug de baas.”

Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit het project ‘Zet je EF-bril op’.

Bronnen:

• Feryn, S. (2017) Zet je EF-bril op. Stimuleer de executieve functies van jouw kleuters. die Keure: Brugge
• Pakulak, E., et al. (2017). Focusing on Families: A Two-Generation Model for Reducing Parents’ Stress and Boosting Preschoolers’ Self-Regulation and Attention, Young Children, 72(2), 25-37.

Meer lezen:

• Youtube-link naar ‘De klas van juf Jelke’