Met elkaar leren opschieten: een schot in de roos

“Ik wil dat schepje, maar hij heeft die.” Een klein akkefietje? Onze kleuterleraren weten wel beter. Zij zetten zich dagelijks in om van ‘kleine’ bekommernissen grote leermomenten te maken. En dat is maar goed ook: sociaal-emotioneel vaardige kleuters hebben meer kans op een goede toekomst. Het is van onschatbare waarde dat kleuters goed leren opschieten met elkaar én met zichzelf.

 

Harde evidentie voor het belang van ‘zachte’ vaardigheden

Kleuters die sociaal-emotioneel vaardiger zijn, blijken als jongvolwassene meer kans te maken op een goede school- en werkloopbaan en minder persoonlijke problemen te hebben (criminaliteit, druggebruik, mentale problemen). Dit werd vastgesteld in een studie die 753 kleuters opvolgde tot in de jongvolwassenheid (Damon et al., 2015). Om na te gaan hoe sociaal-emotioneel vaardig de kinderen waren, scoorde de leerkrachten de kinderen op uitspraken als ‘is hulpvaardig’, ‘deelt materiaal met anderen’, ‘kan zelf problemen met medeleerlingen oplossen’, etc. Kleuters die hoger scoorden op sociaal-emotionele vaardigheden, hadden meer kans om als jongvolwassene beter in het leven te staan.

 

Leren opschieten: “heftig, verwarrend, emotioneel” (Teacher Tom)

Teacher Tom (Seattle, Washington, U.S.) beschrijft op zijn blog hoe het ‘leren opschieten’ voor hem centraal staat in zijn klas 5-jarigen:

• “Het is soms heftig, verwarrend en emotioneel, maar dat is het harde werk dat in de kleuterklas te doen staat. … Academici noemen het zoiets als ‘sociaal-emotioneel functioneren’, maar ik beschouw het als het creëren van een gemeenschap.”

Tom coacht de kinderen om problemen zelf aan te pakken en biedt inspiratie. Bijvoorbeeld:

• “Heb je al eens gevraagd of hij jou het schepje wil geven?”
• “Als ik jou was, zou ik zeggen dat ik dat slaan niet leuk vond.”

Zo leren Toms 5-jarigen in de eerste plaats met elkaar te praten. Enkel als het echt niet lukt, is er de hulp van de volwassene.

Soms geraken zaken niet opgelost, gaan de dingen in het leven niet zoals we dat willen of verwachten. We zijn dan verdrietig, teleurgesteld, ontgoocheld, boos,… Dan moeten we leren opschieten met onze eigen emoties, wat soms nog moeilijker is dan leren opschieten met anderen. Gelukkig is ‘leren opschieten’ niet altijd moeilijk, maar ook vaak gezellig, leuk, spannend en verrassend.

Teacher Tom: “Als ons doel goed burgerschap is, dan gaat het bij het jonge kind niet om lezen, wiskunde, stilzitten, werkblaadjes maken of netjes in de rij staan. Als we echt begaan zijn met onze kinderen, moeten we erkennen dat hun toekomst niet afhangt van dat soort zaken, maar wel van dat heftige, verwarrende, emotionele werk dat we dagelijks doen wanneer we spelen met onze medeburgers.”

 

Een schot in de roos

De kleuterklas is het uitgelezen terrein waar kleuters hun sociaal-emotionele vaardigheden kunnen oefenen, elke dag opnieuw, met hulp van de leerkracht. Het is mogelijk om de sociaal-emotionele ontwikkeling gericht te stimuleren. Zo bleek bijvoorbeeld dat het PATHS-programma – een programma gericht op het stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling – positieve effecten had op deze competenties bij 3- en 4-jarigen (Domitrovich et al., 2017).

 

Lees je graag een praktijkverhaal met reflectie door Teacher Tom? Leestips:

• Hard, messy, emotional: Teacher Toms pleidooi voor ‘leren opschieten’ als centraal doel bij jonge kinderen.
• You hit me! I’m not going to play with you anymore!: Over hoe krachtig het kan zijn om niet tussen te komen bij conflict, maar enkel coachend op te treden.

 

Bronnen

• Damon E. Jones, Mark Greenberg, Max Crowley (2015). Early Social-Emotional Functioning and Public Health: The Relationship Between Kindergarten Social Competence and Future Wellness. American Journal of Public Health, 2015; e1 DOI: 2105/AJPH.2015.302630
• Domitrovich, C. E, Cortes, R. C., & Greenberg, M. T. (2007). Improving young children’s social and emotional competence: A randomized trial of the preschool “PATHS” curri- culum. The Journal of Primary Intervention, 28, 67-91.
• PATHS^TM training LLC (2019). PATHS^TM Training Website. Geraadpleegd op 5 februari 2019, van http://www.pathstraining.com/main/
• Teacher Tom (2019). Hard, messy, emotional. Geraadpleegd op 5 februari 2019, van http://teachertomsblog.blogspot.com/2019/01/hard-messy-emotional.html
• Teacher Tom (2019). You hit me! I’m not going to play with you anymore! Geraadpleegd op 5 februari 2019, van http://teachertomsblog.blogspot.com/2019/01/you-hit-me-im-not-going-to-play-with.html