“Corona – lock down veroorzaakt grotere leerachterstand dan verwacht” kopte het VRT Nieuws enige tijd geleden (VRT NWS, 2020). Net daarom vond ik het als laatstejaars studente Bachelor Kleuteronderwijs UCLL Diest nog belangrijker om in te zetten op gelijke kansen voor alle leerlingen tijdens mijn stage. Maar hoe houd je alle kleuters aan boord in deze onvoorspelbare tijden van scholen die plots de deuren sluiten en dan weer open gaan? Het vergde creatief denkvermogen, maar het lukte door gebruik te maken van digitaal onderwijs en door samen met de kleuterleerkracht risicoleerlingen extra te ondersteunen.
De school is dicht! Wat nu?
Eind oktober 2020 was mijn stageschool ‘op slot’ door een aantal corona gevallen. In Klasse las ik over het belang van verbonden blijven met de kleuters ondanks de fysieke afstand en hoe risicoleerlingen meer lijden onder het gebrek aan verbinding (Huyse & Vancraeyveldt, 2021). Daarom voorzag ik voor mijn stageklas van de 3-jarigen enkele filmpjes met activiteiten. De kinderen konden zich amuseren met een zelfgemaakte tik-tak over spinnen en ze konden het voorgelezen verhaal van ‘heksje mimi’ opnieuw beluisteren. Op die manier kwam ik toch de huiskamer van mijn kleuters binnen ondanks de afstand die we moesten bewaren.
De school is open! Wat nu?
“Vooral de kinderen die het voorheen al moeilijk hadden, hebben leerachterstand opgelopen” las ik in De Standaard (1 februari 2021). Maar hoe zat het nu met de kinderen in mijn klas: hadden ze bijvoorbeeld taalachterstand opgelopen en hoe voelden ze zich in deze pandemie? Ik maakte een screeningsinstrument per kind dat ik kon gebruiken om samen met mijn mentor zicht te krijgen op de noden en zorgen van mijn kleuters. In de screening had ik aandacht voor socio-emotionele ontwikkeling, ontwikkeling van het innerlijk kompas, ontwikkeling van initiatief en verantwoordelijkheid, motorische en zintuiglijke ontwikkeling, ontwikkeling van oriëntatie op de wereld, en mediakundige ontwikkeling. We gebruikten deze observaties ook voor de online oudercontacten, met ruimte voor de inbreng van de ouders hieromtrent.
Werken rond verbondenheid en gevoelens: tips
Op basis van de screening, stelde ik als doel om meer in te zetten op het creëren van een warme en veilige sfeer. Daarom voorzag ik voor ieder kind ‘individuele meespeelmomenten’. Tijdens deze momenten paste ik de ‘Samen-Spelvaardigheden’ toe, waar ik op basis van ‘volgend’ spel met de kleuters aan de slag ging. Zo werkte ik aan een warme relatie met de kleuters (zie website voor meer info: http://Samen-Spelen.weebly.com). Door het spel van het kind te volgen, het gedrag te imiteren en zijn gevoelens te verwoorden, voelden de kleuters zich ‘gezien’. Ze voelden aan dat ze steeds bij mij terecht konden en dat ik een veilige haven was in deze woelige coronatijden.
Ook het bespreekbaar maken van deze gevoelens was zeker een must in tijden van corona. Daarom heb ik ‘gevoelensknuffels’ gemaakt die de kleuterjuffen kunnen uitlenen en de zorgcoördinator bewust kan inzetten. De kleuters konden door middel van patches duidelijk maken hoe ze zich voelen. Als ze het gevoel niet konden benoemen, mochten ze een vraagteken op het kussentje plakken. Op die manier kon een gesprekje ontstaan tussen de kleuters onderling of tussen de leerkracht en de kleuter over wat er in hen omging. Ikzelf plaatste deze knuffels graag in de lees- en rusthoek om de kleuters, hoe jong ze ook zijn, te leren hun gevoelens te uiten en te reguleren. Maar ook tijdens klassikale gesprekken zoals bijvoorbeeld reflectiemomenten werden deze ingezet.
Werken aan taalstimulering: tips
Tijdens mijn eindstage had ik voorts een boekje met QR codes gemaakt om aan taalstimulering te doen. Elke QR-code was gelinkt aan een filmpje. Zo was er een filmpje opgenomen op de kippenboerderij van een kindje van de klas. Doordat het filmpje opgenomen was bij één van de kleuters thuis, haalde ik de vertrouwde omgeving van die kleuter in de klas en begon deze kleuter spontaan te vertellen aan mij en de andere kleuters. Dat zorgde voor veel interactiekansen en enthousiasme. Er waren ook QR codes van ingesproken ‘nik nak boekjes’ in de thuistaal van enkele kinderen, zodat ook hun taal een plekje kreeg in het klasgebeuren. Tot slot gebruikte ik tijdens het onthaal soms filmpjes en deze konden ook naar hartenlust en in eigen tempo herbekeken worden met de QR codes.
Een andere leuke tip is het gebruik van een polaroid camera in de klas. Kleuters mochten deze zelf hanteren en ik als leerkracht kon extra spelimpulsen geven. Zo hadden enkele kleuters een foto getrokken van de zelfgemaakte kippenhoek. Andere kleuters konden dit bouwwerk nu opnieuw maken. De foto’s vormden dus de aanleiding tot en gaven houvast (scaffolding) bij het gesprek tussen de kleuter en de leerkracht, en tussen de kleuters onderling (‘ik wil die zelfde maken’, ‘hoe heb je die gemaakt?’, enzovoort). De kleuters wilden de camera ook bij andere activiteiten gebruiken. Ze mochten bijvoorbeeld een groot ei versieren en de kinderen vroegen om een foto te maken, zodat ze het konden herhalen nadien.
Wat leerde ik hieruit?
Onderwijs in coronatijden is zeker niet makkelijk, maar het geeft wel een boost aan je creatief denkvermogen. Ik ben het eens met de volgende stelling die ik tegenkwam via Klasse (2020): “Met het digitale alleen red je het niet”. Door corona werden we als leerkrachten echt wel gestimuleerd om onze digitale vaardigheden aan te spreken, maar onderwijs is meer dan digitaal leren. Ook in de klas moesten we origineel uit de hoek komen. Wat neem ik mee uit dit alles mee? Lesgeven in een veilige klasomgeving waar iedereen zich waardig voelt, met oog voor digitalisering maar waar men als leerkrachten ook van elkaar kan en mag leren, is cruciaal. Onderwijs creëren waar de kinderen zichzelf als ‘oké’ kunnen en mogen ervaren, is prioritair. Indien je hieromtrent meer wil lezen, klik dan even verder naar volgend onderzoek: ‘De kracht van imperfectie’, 2021, via https://de-kracht-van-imperfectie0.webnode.nl/?_ga=2.199028137.748146294.1624883513-977625281.1573393737.
Dit blogbericht werd geschreven door net afgestudeerde kleuterleidster Kirsten Luyckx van de UC Leuven-Limburg campus Diest, onder leiding van lector en projectmedewerker Maai Huyse, binnen het vervolgtraject van Kleine Kinderen Grote Kansen (2021, Koning Boudewijnstichting & Departement Onderwijs en Vorming). Volg ons op https://www.facebook.com/kleinekinderengrotekansen en Twitter
Voor meer info en contact omtrent de inhoud van dit blogbericht: Instagram – Jufke Kirsten (https://www.instagram.com/jufkekirsten/).
Bronnen
Youtube (2020). Tik tak spinnen. (online beschikbaar): https://www.youtube.com/watch?v=7zM8AQZo8Tc&t=51s
Youtube (2020). Heksje mimi. (online beschikbaar): https://www.youtube.com/watch?v=dFw3rrsfvi8&t=14s
Instagram (2021). Jufke kirsten. (online beschikbaar): https://www.instagram.com/jufkekirsten/
Klasse (2020). Met laptops alleen red je het niet. (online beschikbaar): https://www.klasse.be/225608/digitaal-lesgeven-met-laptops-alleen-red-je-het-niet/
Klasse (2018). Hoe bouw je een hechte relatie op met je kleuters? (online beschikbaar): https://www.klasse.be/129471/kwaliteitsvolle-relaties-kleuters-kleuterklas
Website voor Samen-Spel in de klas: http://Samen-Spelen.weebly.com
Huyse, M., Bertrands E., Colpin H., Verschueren, K. & Vancraeyveldt, C. (2014). Samen-spelen.weebly.com. UC Leuven-Limburg.
Huyse, M., Vancraeyveldt C. (2021). Hoe werk je met kleuters in tijden van afstandsleren? In Klasse https://www.klasse.be/221125/hoe-werk-je-als-kleuterjuf-aan-warme-relaties-in-tijden-van-afstandsleren/
Luyckx, K. (2021). De kracht van imperfectie. (online beschikbaar): https://de-kracht-van-imperfectie0.webnode.nl/?_ga=2.199028137.748146294.1624883513-977625281.1573393737
VRT NWS (2020). Corona lockdown veroorzaakt grotere leerachterstand bij jongeren dan verwacht. (online beschikbaar): https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/09/22/leerachterstand-is-groter-dan-verwacht-na-lockdown-scholen/
De Standaard (01/02/2021) Leerachterstand door corona is zorgenkindje in de klas (online beschikbaar). https://www.standaard.be/cnt/dmf20210131_98099025?&articlehash=hKSgoq7uLFMI%2BdQmFZdMmTZ7ZBkCPQZQMUI7huHfz5RIFIGI3DkXLIsJVTrdi1rYcUwdVlWJhkkRRAKQ1ZA2Bz3hK%2F%2FFoyCDz8HqWPEyHFsxaLldCBucNgAAKqm1XLw72yry85nkeNbJ6zRP0n80BIuCfIPtWTeOTbM2sh9iDNRDUTiGsSNJ6zoYDnECLvHxqGlEgOjCfvpOwvg5xjHQrpLqC7JaMREgeHL4dojN%2Ff94j5urAYZrf2BqdxsAVGCFw5Xy1Vm2L%2BdBhdEDhIuE14V%2FRT4SdD3XP0BNJMRisJY%2F13SIHpntpB5YyAJFPRw1tJSIcs0KbU%2BA9n%2BbX7WaBQ%3D%3D
Kleutergewijs 