Mythes en feiten over de pedagogische tik en andere lijfstraffen

Volwassenen slaan wordt mishandeling genoemd. Dieren slaan wordt wreedheid genoemd. Is kinderen slaan dan voor hun eigen bestwil?

Dit was het motto van een campagne van de Raad van Europa uit 2008 om mensen bewust te maken van de afschaffing van lijfstraffen tegen kinderen. In ons land laait de discussie op naar aanleiding van een nieuw wetsvoorstel. In dit bericht delen we enkele mythen en feiten over lijfstraffen. We vertalen een blogbericht van de Portugese psychologe Nadine Correia (ISCTE), dat eerder verscheen op EarlyYearsBlog.eu, en passen het aan naar onze context.

Mythe 1

MYTHE: Een pedagogische tik of een klap, van tijd tot tijd, doet niemand kwaad. Mijn ouders sloegen me ook toen ik een kind was, en ik heb daar geen schade van ondervonden. Eerlijk gezegd was ik zonder die klappen een verwend en onbeschoft kind geworden.

FEITEN: Lijfstraffen worden beschouwd als een van de meest voorkomende vormen van geweld tegen kinderen. Bij lijfstraffen wordt fysiek geweld gebruikt om pijn of ongemak te veroorzaken, maar niet om te verwonden, als een manier om ongepast gedrag te corrigeren of te beheersen [1]. Het gaat vaak om een ​​vorm van vernedering, bedreiging of bespotting [2]. Er zijn geen voordelen bekend van lijfstraffen [3, 4]. Integendeel, verschillende studies suggereren dat lijfstraffen fysieke en psychologische schade kunnen toebrengen aan kinderen, waardoor hun gezonde ontwikkeling in gevaar komt [5]. Bovendien worden deze praktijken doorgaans generaties lang voortgezet [6].

VRAGEN VOOR REFLECTIE:

• Waar ervaren kinderen lijfstraffen? Thuis, in de vrije tijd, op school?
• Hoe kunnen we maken dat lijfstraffen vervangen worden door positieve manieren om het gedrag van kinderen te beïnvloeden?
• Als we willen dat kinderen de standpunten van anderen kunnen begrijpen en zelf conflicten leren oplossen, kiezen we dan niet beter voor een omgeving zonder straffen, met positieve en regelmatige aandacht, interesse voor de perspectieven en ervaringen van kinderen en aandacht voor hun standpunten?
• Wat leren we kinderen trouwens als ze lijfstraffen krijgen en we hiermee voortonen wat een persoon in een machtspositie kan doen?

Mythe 2

MYTHE: Er is een enorm verschil tussen een kind slaan en hem/haar een pedagogische tik geven voor zijn/haar eigen bestwil. Soms kan je met een klap of een ruk aan een arm voorkomen dat een kind zich misdraagt.

FEITEN: Lijfstraffen zijn een schending van de Rechten van het Kind, ongeacht de vorm, intensiteit of frequentie waarmee ze worden toegepast [2]. Dus zowel de kleinste vormen, zoals slaan, als de meest extreme, zoals kinderen aan de haren trekken, of straffen met het gebruik van voorwerpen, zijn agressies die het welzijn van kinderen bedreigen. Lijfstraffen dienen niet om kinderen te beschermen. Integendeel, het is een ondoelmatige strategie om passend gedrag te bevorderen. Met lijfstraffen sturen we de verkeerde boodschap naar kinderen, namelijk dat we door lichamelijk geweld problemen en conflicten zouden kunnen oplossen [2].

VRAGEN VOOR REFLECTIE:

• Hoe vaak kiezen we ervoor om even drie maal in- en uit te ademen, om te voorkomen dat we de controle verliezen, en hoe vaak kiezen we ervoor om de bespreking van ongepast gedrag (zonder grote gevolgen) uit te stellen tot later?
• Hoe vaak versterken we de vaardigheden van kinderen, hun zelfbeheersing en hun vermogen om hun omgeving te beïnvloeden?
• Wat is leerrijker voor het kind en effectiever om te voorkomen dat het gedrag niet opnieuw gebeurt: het kind slaan of met het kind in gesprek gaan, het de schade te laten zien die veroorzaakt werd, of te praten over de mogelijke gevaren en samen oplossingen zoeken voor een volgende keer?

Mythe 3

MYTHE: Iedereen weet hoe hij een kind moet opvoeden en handelt op de manier die het meest correct lijkt. Als lijfstraffen gecriminaliseerd zouden worden, hoeveel mensen zouden er dan veroordeeld worden? Er zijn zelfs religieuze strekkingen die het gebruik van fysieke straffen opleggen!

FEITEN: Verschillende internationale organisaties pleiten tegen geweld tegen kinderen. Sinds 1985 veroordeelt de Raad van Europa lijfstraffen en vraagt de Raad om lijfstraffen te bannen. Momenteel hebben de meeste lidstaten van de Raad van Europa lijfstraffen in alle contexten afgeschaft, inclusief school en gezin (België nog niet). Ook artikel 19 van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind [7] gaat expliciet over de noodzaak om kinderen te beschermen tegen elke vorm van geweld. Verschillende religieuze leiders hebben een verbintenis goedgekeurd om geweld en lijfstraffen tegen kinderen te bestrijden [2, 8].

VRAGEN VOOR REFLECTIE:

• Welke verantwoordelijkheid hebben we als professionals in het kleuteronderwijs, als ouders, of beleidsmakers?
• Hoe kunnen we het bewustzijn vergroten en hoe moeten we handelen? Denk aan positief onderwijs en positief ouderschap, alternatieven voor lijfstraffen, strategieën die zijn gebaseerd op positieve relaties en bouwen aan wederzijds vertrouwen en respect, in functie van een gezonde ontwikkeling van de kinderen.

Meer lezen?

Hier vind je links naar hulporganisaties, en algemene info over kinderrechten in het Nederlands en het Engels. Voor de geïnteresseerden verwijzen we ook naar een Engelstalige blogpost met onderzoek over de nadelige gevolgen van lijfstraffen in gemeenschappen waar dit vaak gebeurt.

• http://www.vertrouwenscentrum-kindermishandeling.be/
• https://www.tzitemzo.be
• https://endcorporalpunishment.org/
• https://www.coe.int/en/web/children/corporal-punishment

   

Referenties

• [1] Donnelly, M., & Straus, M. A., (2005). Corporal punishment of children in theoretical perspective. New Haven: Yale University Press
• [2] Conselho da Europa (2008). A abolição dos castigos corporais infligidos às crianças. Strasbourg: Council of Europe.
• [3] Taylor, C. A., Fleckman, J. M., Lee, S. J. (2017). Attitudes, beliefs, and perceived norms about corporal punishment and related training needs among members of the “American Professional Society on the Abuse of Children”. Child Abuse & Neglect, 71, 56-68. doi:10.1016/j.chiabu.2017.04.009
• [4] Gershoff, E. T. (2013). Spanking and child development: We know enough now to stop hitting our children. Child Development Perspectives, 7(3), 133-137. doi: 10.1111/cdep.12038
• [5] Gershoff, E. T., Goodman, G. S., Miller-Perrin, C. L., Holden, G. W., Jackson, Y., & Kazdin, A. E. (2018). The strength of the causal evidence against physical punishment of children and its implications for parents, psychologists, and policymakers. American Psychologist, 73(5), 626-638. doi: 0003-066X/18/$12.00
• [6] Gershoff, E., Sattler, K. M., & Holden, G. W. (2019). School corporal punishment and its associations with achievement and adjustment. Journal of Applied Developmental Psychology, 63, 1-8. doi: 10.1016/j.appdev.2019.05.004
• [7] United Nations Organization (1989). United Nations Convention on the Rights of the Child. New York: United Nations.
• [8] United Nations Committee on the Rights of the Child (2003). General measures of implementation of the Convention on the Rights of the Child. New York: United Nations.