Hoezo, onze kleuters bewegen te weinig? En hoe moet het dan?

door Ellen De Decker (lector Motorische Ontwikkeling en Muzische Vorming, Odisee Hogeschool Aalst)

‘Ooh, te weinig bewegen? Neen hoor, mijn kleuters bewegen meer dan voldoende en kunnen moeilijk stilzitten!’. Ik hoor het juf Nathalie van de tweede kleuterklas vorige week nog zeggen toen ik op bezoek was in haar klas. Maar … recent onderzoek bij Vlaamse kleuters geeft echter een heel ander beeld. Iets minder dan 90% van de kleuters haalt op weekdagen de internationale richtlijnen rond beweging niet.

Onderzoekers van de Universiteit Gent bestudeerden binnen het Europese Toy-Box-project het dagverloop van 4-jarige kleuters wat betreft beweging, schermtijd en het aantal uren slaap en probeerden de ontwikkeling van een optimale gezondheid en het risico op overgewicht en obesitas bij kleuters hieraan te koppelen. Het positieve nieuws uit dit onderzoek was dat onze kleuters voldoende slapen (gemiddeld 11 uur per nacht) en dat hun schermtijd (1 uur en 20 minuten) ook binnen de perken valt. Maar aan het activiteitsniveau is er echter nog heel wat werk.

Wat is genoeg bewegen? Wat zijn de richtlijnen?

Kinderen moeten bewegen en bewegen ook graag, daar is iedereen het over eens. Maar wat zijn nu precies al die richtlijnen die vooropstellen wat voldoende is en wat niet?

De richtlijn die de UGent gebruikte in hun onderzoek was de internationale (en ook Vlaamse van Gezond Leven) richtlijn dat kleuters minstens 3 uur per dag moeten bewegen. Dit mag aan eender welke intensiteit (licht, matig of hoog) zijn. Zelfs rechtstaand werken of spelen valt onder beweging.

Voldoende bewegen versterkt onder andere de spieren en botten, zorgt voor een goed gewicht en leidt tot een betere ontwikkeling van de hersenen. Ook de effecten op lange termijn zijn beter en beter gekend. Zo is er later minder kans op overgewicht en obesitas en zullen de kinderen ook op oudere leeftijd veel actiever blijven.

Hoe actief zijn onze kleuters?

De kleuters die deelnamen aan het onderzoek van de UGent liepen school in een regio met voornamelijk ouders met een laag opleidingsniveau en jaarinkomen. Zij droegen gedurende 1 week een bewegingsmetertje dat registreerde wanneer ze actief waren en wanneer ze stil zaten. De resultaten verbaasden. De overgrote meerderheid van de kleuters die deelnamen aan het onderzoek (iets minder dan 90%) bleken te weinig te bewegen, gemiddeld 2 uur en 14 minuten in plaats van de vooropgestelde 3 uur per dag. Een nog groter percentage van de kleuters (95%) voldeed niet aan de norm op weekenddagen. Ondanks dat andere studies een verschil vonden tussen jongens en meisjes werd hier geen verschil gevonden wat betreft het aantal uren beweging per dag.

Wat kunnen we doen om kleuters meer te laten bewegen? 5 makkelijke tips!

Kleuters meer laten bewegen, begint op school en in de klas. Ze spenderen er nu eenmaal veel tijd. Hieronder kan je vijf eenvoudige tips vinden die een groot verschil kunnen geven in het activiteitsniveau van kleuters.

Turnlessen optimaal benutten

Bewegen, bewegen, bewegen, … je denkt dan spontaan aan de turnles. In de meeste scholen zijn turnlessen wekelijks ingeroosterd. We kunnen niet genoeg aanmoedigen om die voorziene tijd dan ook zo actief mogelijk te gaan gebruiken. Groot motorisch bewegen (lopen, springen, kruipen, huppelen, enz.), ruimte verkennen, … kortom volop bewegen, korte instructies en weinig stilzitten.

Juf en meester, geef het juiste voorbeeld

De beste manier om een kleuter te laten bewegen is door zelf het goede voorbeeld te geven.

Ook in de klas en daarbuiten op de speelplaats geldt: kleuters doen wat ze zien. Vandaar het grote belang om zelf constant actief bezig te zijn. Speel spelletjes, stap (samen) rond, gebruik muziek, … Zo toon je de kleuters dat bewegen fijn is en zullen ze dit gedrag overnemen. Daarnaast zal de buitenlucht alleen al aanzetten tot meer bewegen.   

Lang leve de bewegingstussendoortjes en -momenten

Voel je dat de aandacht van de kleuters verslapt of heb je het gevoel dat ze even geen blijf weten met zichzelf? Dan is een bewegingstussendoortje (+/- 5 minuten) of een bewegingsmoment (+/- 15 minuten) op zijn plaats. Dit zijn momenten in de klas waarbij groot motorisch bewogen wordt. Australische onderzoekers vonden trouwens dat kleuters die meerdere bewegings-kwartiertjes doorheen de dag krijgen meer matig tot hoog actief waren dan kleuters die 1 groot blok van 1 uur vrij mochten spelen. Vermijd wel zintuiglijke spelletjes waarbij één kleuter iets doet en de andere kleuters kijken, maar laat iedereen bewegen!

Rechtstaand werken in de hoeken

Waarom zitten als rechtstaan ook kan? Heel veel hoekenspel gebeurt nu nog zittend. Kijk maar eens rond in jouw eigen klas: in de kring met de auto’s spelen, op de knieën zitten in de bouwhoek, aan de tafel puzzelen en kleuren, enz.

Waarom niet een paar tafels in de klas voorzien zonder stoelen of de autohoek op hoge tafels opstellen? Want rechtstaan leidt tot bewegen. 

Haal nog meer uit de beweeghoek (of beweegklas)

In veel klassen is de beweeghoek al duidelijk aanwezig. Maar ook als je weinig ruimte hebt in je klas kan je een beweeghoek gaan installeren. Denk bijvoorbeeld over een evenwicht parcours met touwen/tape verspreid doorheen de klas, een doorkruiptunnel van dozen in de gang, een werpspel in de kring, loopklossen om te stappen doorheen de klas, enz. Zo kan je kleuters tijdens het hoekenwerk actief aan het werk zetten.

 

Bronnen:

• https://www.gezondleven.be/themas/beweging-sedentair-gedrag/bewegingsdriehoek/waarom-is-bewegen-gezond
• De Craemer, M. et al. (2018). Compliance with 24-h movement behaviour guidelines among Belgian pre-school children: the ToyBox Study. J. Environ. Res. Public Health; 15(10).
• Razak, A.L et al. (2018). Impact of scheduling multiple outdoor free-play periods in childcare on child moderate-to-vigorous physical activity: a cluster randomised trial. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity; 15:34.
• https://biblio.ugent.be/project/41B00110
• De Decker, E. et al. (2012). Influencing factors of screen time in preschool children: an exploration of parents’ perceptions through focus groups in six European countries. Obes Rev 13(1): 75–84.
• De Craemer, M. et al. (2014). The effect of a kindergarten-based, family-involved intervention on objectively measured physical activity in Belgian preschool boys and girls of high and low SES: the ToyBox- Int J Behav Nutr Phys Act.; 11(1):38.