“Een kind bestaat uit honderd: honderd talen, honderd handen, honderd manieren om te spelen, kijken, voelen. Een kind heeft honderd werelden om te ontdekken.” – Loris Malaguzzin, 2010.
Naast de bij ons meer gekende Steiner-scholen of Freinetscholen, bestaan er ook Reggio Emiliascholen. Regio Emilia is een pedagogiek afkomstig vanuit het gelijknamige Italiaanse stadje.
Bij Reggio Emilia draait het meer om luisteren naar de kleuter in plaats van zelf te vertellen. Het gebeurt te vaak dat de leerkracht beslist over wat er geleerd wordt, hoe er geleerd wordt en hoe de kleuters het gaan aanpakken. Hierdoor spreken de kleuters geen honderd talen maar wel één taal: die van de leerkracht. Kinderen verdienen een school waar de leerkracht naar hen luistert en met dat wat ze zeggen aan de slag gaat. Het is belangrijk dat we de kinderen de kans geven om problemen op te lossen en om samen te werken, alleen door dit zelf te ondervinden kunnen ze zich dit probleemoplossend denken eigen maken. Dit denken zullen ze later nodig hebben wanneer de mensen rondom hen niet langer alles stap voor stap voordoen en uitleggen. En wanneer je kinderen de kans geeft om te spelen en hun fantasie te gebruiken, kunnen ze problemen oplossen waarvan je nooit had gedacht dat een kind het zou kunnen oplossen. Om een concreet beeld te krijgen van hoe we dit naar de kleuterklas kunnen vertalen, heb ik een bezoek gebracht aan de Nederlandse Reggio Emilia school, Marco Polo.
Leerkracht als begeleider
De pedagogiek van Reggio Emilia gaat er vanuit dat kinderen vanaf hun geboorte eigen talenten en interesses hebben, dat ze nieuwsgierig en creatief zijn. Als leerkracht ben jij hun begeleider, je observeert kleuters aandachtig en gaat op zoek naar wat hen bezig houdt. Op basis van die observaties ontstaan onderzoeksvragen die worden behandeld in de klas. Je creëert situaties waar kinderen zichzelf mogen laten horen en waar ze zich kunnen uiten. De kinderen gaan zelf op zoek naar oplossingen en mogelijkheden. Bij Reggio Emilia kiest men voor een muzische insteek, het belang van de honderd talen zit hem zowel in het opdoen van indrukken en kennis als in het weergeven van ideeën en gevoelens.
Verbondenheid
Wanneer ik anderen vertel over deze manier van werken, komt het woordje ‘verbondenheid’ vaak voor in mijn verhaal. In Marco Polo is verbondenheid met de natuur belangrijk. De kleuters werken met natuurlijke materialen zoals stenen, bladeren, takken, boomstammen. Op de speelplaats vind je klastuintjes, serres, kampen gemaakt van takken,… Ook in het klaslokaal zelf komen natuurelementen voor. Zo worden werkjes aan dikke takken gehangen, worden de potloden in uitgeholde boomstronkjes bewaard en hangen er slingers gemaakt van herfstvruchten.
kast met natuurlijke materialen
Tijdens mijn bezoek ontdekte ik dat ook de verbondenheid met kunst heel belangrijk is. De inkomhal staat vol werkjes van de leerlingen. Ze staan in hoge kasten, op tafels of hangen in de lucht. Naast het beeldend werken komen ook andere muzische uitingsvormen aan bod. Zo staat er in de turnzaal een rek vol verkleedkleren en een geluidsinstallatie.
deel van de inkomhal
Naast leerkrachten zijn er ook kunstenaars op de school, één keer per week nemen deze de kinderen mee naar een open atelier waar een kunstproject rond het maandthema wordt uitgewerkt. De kleuters gaan zelf op zoek naar wat ze willen maken en hoe ze het willen maken, de kunstenaar begeleidt hen hierin. Ook krijgt deze school elke maand van een museum een schilderij waarrond wordt gewerkt.
In de oorspronkelijke Italiaanse Reggio Emilia scholen zijn de kunstenaars constant op de school. Ze hebben er een centrale rol en draaien mee als volwaardige ‘leer-krachten’ binnen de school.
open atelier
Daarnaast is ook de verbondenheid met klasgenoten en ouders van groot belang. Een voorbeeld hierbij zijn de ouders die wekelijks komen koken met een groepje kinderen of ouders die de klastuintjes mee komen onderhouden. Door de verbondenheid met derden bereikt de school ook veel meer. Zo was ik tijdens mijn bezoek aan de Nederlandse school enorm onder de indruk van alle materialen die er te vinden waren. Ik begon spijt te krijgen dat ik de helft van het klasbudget al aan Sinterklaascadeautjes had gegeven. Maar het verassende was dat veel van de materialen gewoon gratis verkregen waren. De school had het materiaal gevraagd aan afval- en kunststofbedrijven, winkels, ouders,… En inderdaad na één mailtje naar een kunststofbedrijf hadden we verschillende plexiglasplaten en overschotstukjes gekregen waar we nog steeds veel plezier aan beleven.
Zelf aan de slag gaan
Je hoeft geen methodeschool te worden, om mooie zaken uit Reggio Emilia over te nemen. Ikzelf sta in de 1ste kleuterklas, ik hou ervan op zoek te gaan naar manieren om de pedagogiek van Reggio Emilia te betrekken in ons klasgebeuren. Ook in mijn keuzeproces zitten er Reggio Emilia geïnspireerde activiteiten. Ik schets kort twee voorbeelden van activiteiten die ik in mijn klas heb uitgevoerd.
1. Kerstwensen (inspiratie gevonden bij Marco Polo)
Bij deze opdracht kregen de kleuters de volgende vraag voorgeschoteld: Wat wens je voor jezelf? En wat wens je voor anderen? Eerst volgde er een gesprek over hun wensen, vervolgens kozen ze één wens en gingen de kleuters op zoek naar een manier om deze wens vorm te geven. Ze mochten alle materialen uit de klas gebruiken.
Deze opdracht resulteerde in 18 verschillende kunstwerkjes, geen één was hetzelfde. En alles was van het begin tot het einde bedacht door de kleuter zelf.
enkele kerstwensen
2. Winter Kunstwerk
Tijdens het koude winterweer trokken we naar buiten om te kijken wat er met de natuur gebeurd was. We gingen vooral op zoek naar verschillende kleuren die er te zien waren. Met die kleuren gingen we aan de slag om van een wit doek een winters kunstwerk te maken. De kleuters mengden zelf de verf tot de kleur die ze voor ogen hadden. Vervolgens werkten we een hele week lang aan één kunstwerk. De kinderen brachten zelf ook nog materiaal mee om op het doek aan te brengen.
Geen kant en klare visie
“De Reggio Emilia visie is een flexibele visie die aangepast kan worden. Omdat je uitgaat van het kind en je activiteiten aanpast aan het kind, kan het in de praktijk op zeer verschillende manieren tot uitvoering komen. De Reggio Emilia benadering geeft een richting aan maar schrijft geen concepten voor. Hierdoor kan men de filosofie naar eigen omstandigheden vertalen en toepassen.“ (uit www.dienstkinderopvang.be)
En net dat is wat deze pedagogiek voor mij nog interessanter maakt. Je wordt als leerkracht constant uitgedaagd om je aanbod aan te passen aan je leerlingen, door te observeren wat er leeft en hoe ze het beleven. En dit gebeurt niet vanuit een kant en klaar theorieboek maar vanuit je eigen creativiteit. Laat je inspireren door getuigenissen, boeken, praktijkvoorbeelden,… maar vooral door je eigen kleuters.
Gastblogger: Lisa Keulemans (Kleuterjuf 1ste kleuterklas, De Kraal Herent)
Interessante links en gebruikte bronnen:
Tips en voorbeelden: http://fairydustteaching.com/category/reggio/
Filmpje dat een mooie inkijk geeft: https://www.youtube.com/watch?v=YaAWTtIYT_o
https://www.pinterest.com/fairydustteach/reggio-inspired/
Edwards, C.; Gandini, L & Forman, G. (2010) De honderd talen van kinderen. De Reggio Emilia-benadering bij de educatie van jonge kinderen. Amsterdam, SWP.
Klik om toegang te krijgen tot Wat%20is%20de%20pedagogiek%20van%20Reggio%20Emilia.pdf
Kleutergewijs 
Lisa, wat heerlijk om via deze weg te lezen dat je (a) aan de slag bent als KO, (b) je nog steeds de inhoudelijke rijkdom toont die we bij het begeleiden van je stage en bachelorproef mochten aanschouwen. Veel succes verder !!!
LikeLike