Wat zegt wetenschappelijk onderzoek over goed speelgoed?

3- tot 5-jarige kleuters krijgen nieuw speelgoed in de klas. Een camera filmt hoe de kleuters ermee spelen. Vervolgens analyseren onderzoekers de duur en de kwaliteit van het spel. Daartoe observeren ze het probleemoplossend gedrag, de creativiteit, de sociale interacties en het taalgebruik. Zo gebeurde tien jaar lang wetenschappelijk onderzoek naar speelgoed aan de Amerikaanse Eastern Connecticut State University (Trawick-Smith et al., 2014; 2015; DeLapp et al., 2019). Nieuwsgierig om de bevindingen te vergelijken met je eigen intuïties?

Vooral constructiespeelgoed en replicaspeelgoed leiden tot rijk spel

Uit het onderzoek bleken twee soorten speelgoed consequent te leiden tot kwalitatief hoogstaand spel:

• Constructiespeelgoed zoals houten blokken, duplo, timmerspeelgoed, Magna-tegels en ander speelgoed met meerdere onderdelen dat kinderen op verschillende manieren in elkaar kunnen zetten. Het beste constructiespeelgoed voor kleuters heeft een open einde (bijvoorbeeld geen bouwpakket om een specifiek product te maken) en heeft genoeg onderdelen zodat kinderen veel verschillende dingen te bouwen.
• Replicaspeelgoed zoals kleine mensen, dieren of voertuigen. Wanneer kinderen met dit speelgoed spelen, creëren ze uitgebreide, fantasierijke scenario’s en gaan ze in gesprek met elkaar. Dergelijk speelgoed leidt tot coöperatief spel met leeftijdsgenoten.

Dat betekent niet dat andere types van speelgoed nooit goed scoren. Over het algemeen leidt speelgoed tot rijker spel wanneer:

• het simpel is: geen geluiden, automatische lichtjes, stemmetjes
• een open einde heeft: soms heeft speelgoed een duidelijk gebruik, bijvoorbeeld puzzels of gezelschapsspelletjes. Maar wanneer dat niet zo is, gaan kinderen creatiever met het speelgoed om. Bijvoorbeeld blokken dienen om huizen te bouwen, een dierentuin te creëren, maar ook als telefoon of auto
• niet realistisch is: Om met bijvoorbeeld duploblokken te spelen, moeten kinderen hun eigen beslissingen nemen over wat ze willen maken en ze kunnen daartoe ook overleggen met klasgenoten.

Maar kinderen kiezen daarom niet altijd het beste speelgoed

Soms is speelgoed heel erg populair bij de kinderen zonder dat het tot rijk spel leidt. Soms leidt speelgoed wel tot rijk spel, maar duurt dat rijk moment maar heel erg kort. En soms lukt het om duur en kwaliteit te combineren (Trawick-Smith et al., 2014). Aan de leerkracht dus de taak om goed te observeren en ook spelimpulsen te geven wanneer de kinderen wel druk bezig zijn, maar de kwaliteit van het spel niet erg goed is. Weinig populair speelgoed verdient dan weer een enthousiaste introductie, een zichtbare plaats in de hoeken, en modellen van het spel. En ten slotte is er nog het containerpark voor speelgoed dat niet populair is en ook niet leidt tot rijk spel – tenzij je een gepastere doelgroep voor het speelgoed vindt.

Een gevarieerd aanbod is nodig voor diverse profielen en diverse doelen

De onderzoekers vonden regelmatig verschillen tussen jongens en meisjes. Bijvoorbeeld, meisjes speelden gemiddeld genomen bijzonder graag met een bepaalde play-doh-set, terwijl een knikkerbaan over het algemeen goed scoorde bij jongens. Ook de sociaal-economische status en de culturele achtergrond deden ertoe. Bijvoorbeeld, kinderen uit een lage SES-familie en kinderen met een Latino-achtergrond waren dol op houten voertuigen en kleine metalen auto’s (Trawick-Smith et al., 2015).  

Daarnaast bleken bepaalde types van speelgoed vooral uit te munten in bepaalde aspecten van kwaliteit. Bijvoorbeeld, houten puzzels deden het goed voor het probleemoplossend denken, maar slecht voor de creativiteit. Collagematerialen scoorden dan weer hoog op creativiteit, maar laag op probleemoplossend denken en sociale interactie (Trawick-Smith et al., 2014).

Het is niet altijd goed om speelgoed te introduceren

De onderzoekers gingen ook na wat de invloed was van een leerkracht die het speelgoed introduceerde op de kwaliteit van het spel (DeLapp et al., 2019). Meestal gebeurde dat beter niet dan wel, behalve als het ging om complexer speelgoed waarbij kinderen een korte demonstratie nodig hadden om te weten hoe het speelgoed werkte (vb. magnetisch speelgoed).

De leeftijd bleek erg belangrijk. In tegenstelling tot de vier- en vijfjarigen, hadden de driejarigen wel veel baat bij een introductie. Die bleek best kort te zijn. Verder bestonden goede introducties uit:

• open vragen: Hoe zou je hiermee kunnen spelen?
• de ideeën van de kinderen waarderen: Jason zegt dat je misschien een dierentuin zou kunnen maken.
• observaties uit eerdere speelmomenten geven: Ik zag dat Leila een hele grote brug maakte.

Het speelgoed van het jaar is…

Het onderzoek leverde elk jaar concrete speelgoedtips op, die alvast beter gefundeerd zijn dan de speelgoednominaties op de Nederlandstalige markt.

Gedurende de tienjarige onderzoeksperiode waren dit de absolute toppers:

• Houten voertuigen
• Een houten treinstel
• Een dubbele schildersezel
• Kleine metalen auto’s
• Magna-tegels
• Kleine plastic diertjes
• Timmerspeelgoed
• Duploblokken
• Een houten speelgoedkassa
• Magnetische, stapelbare, flesvormige stukken
• Kleine replica mensen

Benieuwd naar de concrete materialen? Hieronder vind je het filmpje van het laatste onderzoeksjaar 2019. In 2020 onderbrak corona de onderzoekscyclus en beslisten de onderzoekers om het onderzoek te stoppen.

Bronnen:

• DeLapp, J.; Lundy, A.; & Barry, A. (2019). How group time discussions about new toys affect the quality of children’s play. National Association for the Education of Young Children Annual Conference, Nashville, TN.
• Trawick-Smith, J., Wolff, J., Koschel, M., & Vallarelli, J. (2014). Which toys promote high-quality play? Reflections on the five-year anniversary of the TIMPANI study. YC Young Children, 69(2), 40.
• Trawick-Smith, J., Wolff, J., Koschel, M., & Vallarelli, J. (2015). Effects of toys on the play quality of preschool children: Influence of gender, ethnicity, and socioeconomic status. Early childhood education journal, 43, 249-256.
• Website https://www.easternct.edu/center-for-early-childhood-education/timpani/index.html
• Foto van  docentjoyce op https://pxhere.com/en/photo/364542