Arabische getallen in de kleuterklas

Onze gastblogster is Sanne Rathé. Zij schreef een doctoraat over de rol van spontane aandacht voor Arabische getallen in de wiskundige ontwikkeling van jonge kinderen.

Wassim (4 jaar) is enorm geboeid door Arabische getallen. Het lijkt wel of hij overal Arabische getallen zoekt in zijn omgeving: “Welk getalletje staat er vandaag op de kalender, meester Bram? Kijk, op de kroon van Thijs staat cijfer 5! Wij wonen thuis in huisnummer 12”. Meester Bram merkt bovendien op dat Wassim al heel wat Arabische getallen correct kan lezen.

Net zoals Wassim hebben sommige kleuters al op jonge leeftijd spontaan interesse voor Arabische getallen. En dat is maar goed ook, want onderzoek toont aan dat een goede kennis van Arabische getallen en spontaan bezig zijn met Arabische getallen in de kleuterklas zorgt voor een sterkere start in het eerste leerjaar.

Geen ontwikkelingsdoel, maar wel belangrijk volgens onderzoek

Volgens de ontwikkelingsdoelen voor wiskundige initiatie moeten onze Vlaamse kleuters nog geen Arabische getallen kunnen lezen, laat staan schrijven. De praktijk toont gelukkig een ander beeld. In bijna alle Vlaamse kleuterklassen komen Arabische getallen spelenderwijs aan bod. Denk maar aan de prijzen van spullen in de winkelhoek of de kalender in de kring. Maar hoe belangrijk is dat aanbod eigenlijk?

Onderzoek toont aan dat kennis van Arabische getallen op kleuterleeftijd een belangrijke bouwsteen is voor het latere rekenen in de lagere school. Kinderen die in de kleuterklas al heel wat Arabische getallen kennen, worden ook vaak betere rekenaars in de lagere school (Göbel et al., 2014; Habermann et al., 2020; Purpura et al., 2013). Dat is op zich niet zo verwonderlijk, want Arabische getallen staan nu eenmaal centraal in de rekenopgaven die aan bod komen in de lagere school.

In mijn doctoraatsonderzoek aan de KU Leuven onderzochten we, naast het belang van kennis van Arabische getallen, ook in welke mate spontane aandacht voor Arabische getallen een rol speelt in de vroege wiskundige ontwikkeling. We vonden dat kinderen die spontaan – dat wil zeggen uit zichzelf zonder enige stimulering van een leerkracht of ouder – aandacht hebben voor Arabische getallen in hun dagelijkse omgeving, ook beter zijn in wiskunde dan hun leeftijdsgenoten die dat niet of in mindere mate doen (Rathé et al., 2019, 2020, 2021). Maar hoe komt dat nu?

Kleuters die spontaan Arabische getallen opmerken in hun dagelijkse omgeving en daar actief mee aan de slag gaan, geven zichzelf meer oefenkansen om die kennis en vaardigheden in te oefenen. Dat groter aantal aan spontane oefenkansen zorgt er vervolgens voor dat deze kinderen sterker aan de start komen te staan in het eerste leerjaar.

Geen instructie, maar wel maximaal inzetten op (spontane) leerkansen

Hoewel onderzoek aantoont dat kennis van Arabische getallen en er spontaan aandacht voor hebben belangrijk is voor de latere wiskundige ontwikkeling, zijn we geen voorstander van het systematisch aanleren van Arabische getallen in de kleuterklas. Daar is tijd en ruimte genoeg voor in het eerste leerjaar.

Wat we wel willen benadrukken, is dat er ontzettend veel kansen en mogelijkheden zijn om Arabische getallen spelenderwijs aan bod te laten komen in en buiten de kleuterklas. Op die manier worden jonge kinderen geprikkeld om Arabische getallen te ontdekken en gaan ze misschien wel spontaan op zoek naar Arabische getallen of andere wiskundige elementen in hun dagelijkse omgeving, wat hun wiskundige ontwikkeling alleen maar ten goede komt.

Hoe integreren jullie Arabische getallen in de klaspraktijk? Laat het hieronder weten!

Sanne Rathé

Centrum voor Instructiepsychologie en -Technologie, KU Leuven

Meer lezen?

Meer informatie over de rol van spontane aandacht voor Arabische getallen in de wiskundige ontwikkeling van jonge kinderen vind je in mijn doctoraatsthesis. Online beschikbaar via: https://lirias.kuleuven.be/3436981?limo=0

Rathé, S. (2021). Focusing on numbers – An investigation of the role of children’s spontaneous focusing on Arabic number symbols in early mathematical development [Doctoral dissertation, KU Leuven]. Limo.

Referenties

Göbel, S. M., Watson, S. E., Lervåg, A., & Hulme, C. (2014). Children’s arithmetic development: It is number knowledge, not the approximate number sense, that counts. Psychological Science, 25(3), 789–798. https://doi.org/10.1177/0956797613516471

Habermann, S., Donlan, C., Göbel, S. M., & Hulme, C. (2020). The critical role of Arabic numeral knowledge as a longitudinal predictor of arithmetic development. Journal of Experimental Child Psychology, 193. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2019.104794

Purpura, D. J., Baroody, A. J., & Lonigan, C. J. (2013). The transition from informal to formal mathematical knowledge: Mediation by numeral knowledge. Journal of Educational Psychology, 105(2), 453–464. https://doi.org/10.1037/a0031753

Rathé, S., Torbeyns, J., De Smedt, B., & Verschaffel, L. (2019). Spontaneous focusing on Arabic number symbols and its association with early mathematical competencies. Early Childhood Research Quarterly, 48, 111–121. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2019.01.011

Rathé, S., Torbeyns, J., De Smedt, B., & Verschaffel, L. (2020). Spontaneous focusing on Arabic number symbols: A unique component of children’s early mathematical development? Mathematical Thinking and Learning, 22(4), 281–295. https://doi.org/10.1080/10986065.2020.1848273

Rathé, S., Torbeyns, J., De Smedt, B., & Verschaffel, L. (2021). Longitudinal associations between spontaneous number focusing tendencies, numerical abilities, and mathematics achievement in 4- to 7-year-olds. Journal of Educational Psychology. https://doi.org/10.1037//0022-0663.94.4.659