De leer-kracht van sociale media

Pas voor de klas, kleuteronderwijs met hart en ziel, Curieuzeneuzen, Kleuterleidsters knutselen/werken het hele jaar, enzovoort…

Grote kans dat minstens één van deze namen je bekend in de oren klinkt. Online facebook-groepen waarin leerkrachten zich verzamelen en vragen stellen, ideeën uitwisselen en materialen delen zijn de laatste jaren enorm populair. En ook twitter, pinterest en zelf instagram hebben potentieel om leerkrachten te ondersteunen en te inspireren in onze dagelijkse job.

Maar hebben deze zogenaamde online gemeenschappen ook effect op je gedrag in de klas? Is het zinvol om eraan deel te nemen? Het eenvoudige antwoord is: Ja. We geven je alvast drie goede redenen om je snel lid te maken van een facebook-groep of een netwerk uit te bouwen op twitter.

1. Een virtueel luisterend oor: sociale ondersteuning voorbij jouw vier muren

Niet alleen het krijgen, maar ook het geven van sociale steun draagt bij aan het welzijn van leerkracht (Li et al., 2015). Een teken van begrip of appreciatie helpt bij het gevoel dat je er niet alleen voor staat. Onderzoek toonde aan dat steun van collega’s belangrijk is voor alle leraren, en voor beginnende leerkrachten in het bijzonder. (Singh & Billingsley, 1998). Nu kan je voor dergelijke steun niet alleen terecht in de leraarskamer, maar kan je ook een luisterend oor vinden bij collega’s uit heel Vlaanderen en Nederland op facebook of twitter. Dat is fijn, want deze zogenaamde ‘sociale steun’ heeft een direct effect en kan ook werken als een soort stootkussen voor het welbevinden van individuen (Cohen & Wills, 1985 in Chung & Chen, 2018). Bijkomend voordeel is dat je deze steun elk moment van de dag kan krijgen, dus ook wanneer je thuis blijft piekeren over een activiteit en twijfelt of je het wel goed hebt aangepakt.

2. Leren wat je wil, waar je wil: zelfsturende professionele ontwikkeling

Facebookgroepen waar leerkrachten zich verzamelen, maar ook twitter en pinterest hebben er toe bijgedragen dat professionele ontwikkeling niet meer iets is dat uitsluitend twee (halve) dagen doorheen het jaar op locatie plaats vindt. Nu kan het gewoon elke avond (en ook even tussendoor) achter het scherm van je laptop of gsm gebeuren. Facebook, twitter, trello, klascement en blogs maakten het de laatste jaren eenvoudig om informeel kennis en ervaringen te verzamelen, delen én zelfs samen te creëren (Chung & Chen, 2018). Leerkrachten hebben hierdoor de mogelijkheid om actieve en zelfsturende lerenden te zijn, die beslissen wat ze willen leren op welk moment (Merriam, 2001 in Chung & Chen, 2018). Benieuwd naar de verschillende toepassingen van loose parts? Zelf midden in de nacht vind je duizenden voorbeelden op twitter of instagram met #looseparts. Hoe kan je die hoogbegaafde kleuter in je klas nog meer uitdagen? Als je deze vraag nu zou posten kan hij ook morgen nog door collega’s beantwoord worden.

Dat laatste is erg belangrijk voor beginnende leerkrachten. Als je net bent afgestudeerd en begint te werken heb je een heleboel vragen die je niet op voorhand kan voorspellen of beantwoorden. Door deelname aan een facebookgroep (zoals ‘pas voor de klas’) krijg je een antwoord op jouw vragen, gegeven door mensen in dezelfde situatie en mensen met hopen ervaring.

Maar ook ervaren leerkrachten blijken baat bij te hebben bij deelname aan dergelijke groepen. Door in contact te komen met nieuwe ideeën, bronnen en vragen worden zij ook uitgedaagd om te blijven groeien en reflecteren (Macia & García, 2016).

3. Vergroot het vertrouwen in je eigen kunnen als leerkracht

Kinderen zijn gemotiveerder en ontwikkelen zich beter, wanneer hun leerkracht hoog scoort op self-efficacy. Dit is een moeilijk te vertalen term, waarmee de “inschatting van je eigen bekwaamheid” op vlak van activiteiten geven, klasmanagement en betrokkenheid naar de kinderen toe bedoeld wordt (Bandura, 1997). Geloof dat

jouw handelen een invloed heeft op het leren van de kinderen, dus. Self-efficacy heeft daarbij niet alleen een invloed op de ontwikkeling van de kleuters in je klas, maar ook op je eigen handelen en motivatie. Leerkrachten met een hogere self-efficacy zijn doorgaans vaker tevreden over hun werk en hebben minder kans op een burn-out (Zee & Koomen, 2016).

Je kan je self-efficacy onder meer verhogen door (positieve) feedback te ontvangen en door rolmodellen/collega’s te observeren. Veel kleuterleerkrachten gaan wel al eens kijken in de klas van hun collega’s op de eigen school, en het meekijken via het internet gaat nog veel verder! Meer en meer zien wij dat collega’s online een inkijkje geven in hun klas, vaak ondersteund met foto’s.
Deelname aan een facebookgroep of twittergesprek waar leerkrachten hun goede voorbeelden en activiteiten delen, waar zowel beginnende als meer ervaren leerkrachten delen hoe zij met een specifieke situatie zouden omgaan en waar ruimte is om feedback te geven en ontvangen verhoogt de self-efficacy van leerkrachten significant. Daarbij is het opvallend dat niet alleen het gevoel van bekwaamheid verhoogt bij de leerkrachten die actief deelnemen aan discussies en veel posten, ook de stille, observerende leerkrachten voelen zich hierdoor zelfzekerder (Chung & Chen, 2018).

Maar, zul je misschien denken, deze online kanalen zijn uiteindelijk niet hetzelfde als een situatie waarin je oog in oog met collega’s staat, met de werkelijkheid. Het mist het element van het fysieke contact. Dat is zeker waar, maar als aanvullende vorm van informele professionele vorming heeft het dus wel zeker een grote meerwaarde (Chung & Chen, 2018).  En wellicht kunnen de online voorbeelden en ideeën de basis vormen voor goede gesprekken in de leraarskamer, wat hopelijk velen kan aanzetten tot blijvende reflectie en groei.

Nieuw op sociale media?

We helpen je graag op weg.

Twitter is in de eerste plaats een plek om een netwerk uit te bouwen met gelijkgezinde, geëngageerde leerkrachten. Je kan leraren en inspirerende onderwijsfiguren (bijvoorbeeld @thebandb, @klasse en @schoolmakers) ‘volgen’ en er snel mee in gesprek gaan. Het is daarbij een eenvoudige manier om up-to-date te blijven en te discussiëren over onderwijsactualiteit. Door te zoeken met een hashtag (bijvoorbeeld #bouwhoek) vind je snel veel artikels en inspiratie.

‘Pas voor de klas’ is een facebookgroep voor beginnende leerkrachten. Hier kan je terecht met je vragen. Ervaringsdeskundigen staan voor je klaar met advies, verwijzingen en ideeën.

‘Kleuteronderwijs met hart en ziel’ is dan weer een facebookgroep waar zowel ervaren als beginnende leraren hun goede voorbeelden, beslommeringen en ideeën kunnen delen. Nood aan inspiratie? Dit is de juiste plek.

Pinterest is een érg gekende plaats voor veel leerkrachten. Hier kan je ideeën verzamelen (‘pinnen’) op een gestructureerde manier. Zowel foto’s, filmpjes als artikels kan je per onderwerp sorteren en raadplegen op een later moment.

Klascement is een goede site om onder meer uitgewerkte hoekenfiches, weekschema’s en themabundels te delen en/of zoeken. Ook hier kan je gericht zoeken of uren grasduinen. Een prima site om de uitgewerkte materialen waar je zo trots op bent te delen met gelijkgezinde, ijverige collega’s.
Wat ons betreft is het alvast een geweldige evolutie. Op momenten dat leerkrachten geportretteerd worden als ‘lui’ of klagend moet ik maar een blik op het internet werpen om energie te krijgen van zoveel geëngageerde, vernieuwende en enthousiaste kleuterleerkrachten. Hierdoor kan het helpen bij het opbouwen van jouw identiteit als leerkracht. Je ingerichte klaslokaal en leuke lesideeën delen met duizenden gelijkgezinden, maar ook zorgen delen en vragen om ervaringen en kritische input van collega’s over de hele wereld werkt inspirerend en verrijkend voor alle betrokkenen.

En jij?

Maak jij gebruik van sociale media in het kader van je job? Welk medium (facebook, twitter, instagram, …) gebruik je het meest? Welke tips zou je collega’s geven?

 

Bronnen

Bandura, A., (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychol. Rev. 84 (2), 191–215

Chung, T., Chen, Y. (2018). Exchanging social support on online teacher groups: Relation to teacher self-efficacy. Telematics and Informatics. 35(5). 1542-1552.

Li, X., Chen, W., Popiel, P. (2015). What happens on Facebook stays on Facebook? The implications of Facebook interaction for perceived, receiving, and giving social support. Computers in human behavior. (51)A. 106-113.

Macia, M., García, I., (2016). Informal online communities and networks as a source of teacher professional development: A review. Teaching and Teacher Education. 55. 291-307.

Singh, K., Billingsley, B., (1998). Professional Support and Its Effects on Teachers’ Commitment. The Journal of Educational Research. 91(4). 229-239.

Zee, M., Koomen, H.M., (2016). Teacher self-efficacy and its effects on classroom processes, student academic adjustment, and teacher well-being: a synthesis of 40 years of research. Review of educational research. 86(4).

 

Auteurs: Astrid Koelman en Eva Dierickx

AP-hogeschool