Nieuwsgierige kleuters komen sterker aan de start

“Waarom juf?”

Je kan horendol worden van de vele waarom-vragen die kleuters stellen. Of vertellen ze ons iets meer? Een recente studie toont aan dat de ‘curieuzeneuzen’ het beter doen qua taal en wiskunde dan hun minder weetgierige leeftijdsgenootjes. Nieuwsgierige kinderen staan sterker op 5- en 6-jarige leeftijd en dat onafhankelijk van hun sociaal-economische achtergrond.

Kenmerken van een echte curiezeneus

Een echte curieuzeneus beleeft plezier aan het ontdekken van nieuwe dingen, beschikt over een grote exploratiedrang en is gemotiveerd om antwoorden te zoeken op wat voor hem/haar onbekend is. Hij heeft een ‘honger naar exploratie’ en ‘een intrinsieke motivatie om te leren’. Nieuwsgierigheid speelt een belangrijke rol bij het leren, naast intelligentie en inzet (Von Stumm et al., 2011).

Nieuwsgierigheid als buffer tegen kansarmoede

Een recente longitudinale studie (Prachi E. Shah et al., 2018) uit de VS volgde 6200 jonge kinderen van 2001 tot 2006-2007. Helaas bleek – weeral eens – dat kinderen uit kansarme milieus lager scoorden qua taal- en wiskundige vaardigheden op 5- en 6-jarige leeftijd dan kinderen uit een kansrijk milieu. Maar – wat een verrassing – nieuwsgierige kinderen uit een kansarm milieu bleken het toch even goed te doen dan hun kansrijke leeftijdsgenoten. Onderzoekster Prachi Shah: “Hoe nieuwsgieriger kleuters zijn, hoe beter ze het doen voor taal en wiskunde. Dat zie je bij alle kinderen. Toch zien we dat de link tussen nieuwsgierigheid en schools succes veel sterker is bij kinderen uit een kansarm milieu.” Het lijkt wel alsof nieuwsgierigheid een buffer vormt tegen de nadelige gevolgen van kansarmoede. De barst tussen kansarm en kansrijk kan je lijmen, schrijft Johan De Wilde in het blogbericht ‘Kloven dichten voor kansarmen werkt niet’. Zullen we dan maar inzetten op nieuwsgierigheid als lijm?

Nieuwsgierigheid op zich speelt een rol, ook los van de zelfsturingsvaardigheid

Uit de studie bleek ook dat nieuwsgierige kinderen het beter doen, onafhankelijk van hun zelfsturend vermogen. Nieuwsgierigheid lijkt dus een rol te spelen naast het belang van de zelfsturende vaardigheden (executieve functies). Onderzoekster Prachi Shah zegt: “Ook kinderen met een lage zelfsturing kunnen het goed doen, als ze maar nieuwsgierig zijn. Veel klasinterventies richten zich op het verbeteren van de executieve functies, maar onze studie suggereert dat we ook moeten inzetten op het stimuleren van de nieuwsgierigheid.”

Taaldocent en blogger Helena Taelman maakte de bedenking dat nieuwsgierigheid ook een motor zou kunnen zijn voor de taalstimulering : “Misschien leidt die nieuwsgierigheid tot een opwaartse spiraal van sterke taalstimulerende gesprekken tussen kleuters en leerkracht. Gesprekken waarin veel conceptuele informatie wordt verwerkt (in interactie tussen kind en volwassene) zijn erg goed voor de taalontwikkeling, met name de woordenschat volgens Bowne et al. (2017).”

Het hongerige brein

Dat nieuwsgierigheid werkt, blijkt ook uit hersenonderzoek. Wanneer onze nieuwsgierigheid wordt opgewekt is er meer activiteit in de hippocampus, het hersendeel dat betrokken is bij het vormen van herinneringen, en in de gebieden die beloning en plezier reguleren. Wanneer het circuit wordt geactiveerd dat ons voldoening schenkt, komt er dopamine vrij, een stof waardoor we ons goed voelen. Het is die dopamine die een belangrijke rol blijkt te spelen bij het versterken van de verbindingen tussen de hersencellen die betrokken zijn bij leren.

Bron afbeelding: https://www.npr.org/sections/ed/2014/10/24/357811146/curiosity-it-may-have-killed-the-cat-but-it-helps-us-learn

 

Voor een volgend blogbericht ga ik op zoek naar mogelijkheden om de nieuwsgierigheid van kleuters te observeren en te stimuleren. Stuur gerust jouw tips door.

• Heb jij oog voor de nieuwsgierigheid van de kleuters in je klas? Welk gedrag stelt een nieuwsgierig kind?
• Wat doe jij om de nieuwsgierigheid van jouw kleuters te stimuleren?
• En hoe doe je dat bij kleuters met een andere thuistaal? Welke taal geef je hen?

 

Bronnen:

• Bowne, J. B., Yoshikawa, H., & Snow, C. E. (2017). Relationships of Teachers’ Language and Explicit Vocabulary Instruction to Students’ Vocabulary Growth in Kindergarten. Reading Research Quarterly, 52(1), 7-29.
• Michigan Medicine – University of Michigan. (2018, April 30). Study explores link between curiosity and school achievement: Promoting curiosity may be a valuable approach to foster early academic achievement, particularly for children in poverty, a new analysis finds.. ScienceDaily. Geraadpleegd op 3 mei 2018 van www.sciencedaily.com/releases/2018/04/180430075616.htm
• Opgenhaffen T. (2015). Waarom helpt nieuwsgierheid ons leren? Geraadpleedg op 3 mei 2018, van https://lerenhoezo.wordpress.com/2015/01/05/waarom-helpt-nieuwsgierigheid-ons-leren/
• Peeters M. (2015). Hoe worden leerlingen nieuwsgierig? Geraadpleegd op 3 mei 2018, van https://www.wetenschapdeklasin.nl/uploads/Overige%20themas/Nieuwsgierigheid/Peeters%20-%20Hoe%20worden%20leerlingen%20nieuwsgierig.pdf
• Prachi E. Shah et al. (2018). Early childhood curiosity and kindergarten reading and math academic achievement, Pediatric Research (2018).
• Von Stumm et al. (2011). The Hungry Mind: Intellectual Curiosity Is the Third Pillar of Academic Performance. Geraadpleegd op 3 mei 2018, van https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26168378