Mijn schoonmoeder vertelde me laatst hoe haar jongste dochter (nu 29 jaar) bijna helemaal niets zei in de eerste kleuterklas. Vreemd, vond ik. Veel vragen stelde ik er mij verder niet bij. Ondertussen werkt ze als psycholoog in een rusthuis en weet ze hier niet meer veel van.
Totdat ik een jaar later het artikel ‘Help! Mijn kind spreekt niet! las. Blijkbaar komt het niet praten van een kleuter wel vaker voor.
Er zijn kinderen die niet spreken in specifieke sociale situaties waarin dat wel van hen verwacht wordt, terwijl deze kinderen wel kunnen spreken in andere situaties. Wanneer het kind dit langer dan 2 maanden doet, wordt er gesproken van selectief mutisme.
Het criteria van duur is belangrijk om te vermelden aangezien elk kind in een nieuwe situatie aanpassingstijd nodig heeft. Na enkele weken verdwijnt de verlegenheid echter en spreekt het kind. Hier kan men dus niet spreken van selectief mutisme.
Hij is gewoon koppig!
Lange tijd dacht men dat dit te maken had met ingrijpende gebeurtenissen, zoals negatieve ervaringen. Tegenwoordig gaat men ervan uit dat er een verband is tussen selectief mutisme en sociale angst, mogelijk in combinatie met een geremd temperament dat maakt dat het kind timide en terughoudend gedrag stelt in nieuwe situaties.
Behandeling en begeleiding?
Selectief mutisme wordt meestal voor het eerst opgemerkt tussen het derde en het vijfde levensjaar. Er ligt dus een belangrijke taak voor kleuterleerkrachten weggelegd om dit mee op te volgen. Sommige kinderen zullen gaandeweg wel spreken zonder dat er extra ondersteuning of behandeling aan te pas komt. Andere kinderen durven de hele kleuter- of zelf de hele basisschoolperiode niet praten. Zonder behandeling blijft het selectief mutisme bestaan, soms zelfs tot in de volwassenheid.
Wat kan je doen in de klas?
Uiteraard overleg je eerst met de ouders van het kind of het kind dit gedrag ook thuis of op andere plekken stelt. Als er een vermoeden is, raadpleeg dan een specialist die dit kan bevestigen en schakel het CLB in om te kijken hoe je dit als schoolteam verder zal begeleiden.
Alvast enkele tips:
- stimuleer sociale contacten met andere klasgenoten: eerst thuis, dan op school;
- verwoord de interesses van het kind;
- stel gesloten vragen, zoals “Wil je een appel of een peer?”;
- verwoord wat het kind aan het doen of spelen is;
- sommige kinderen met selectief mutisme praten graag makkelijker met volwassenen. Rem dit zeker niet af;
- zet het kind met SM samen met kinderen waarmee het zich op zijn gemak voelt.
Wat mag je zeker niet doen:
- het kind dwingen tot praten;
- het kind niet buitensluiten en alle activiteiten laten meevolgen. Zoek bijvoorbeeld een alternatief voor het spreken;
- te veel stimuleren van non-verbale communicatie ;
- te veel extra aandacht, het kind in de belangstelling plaatsen.
Heb jij nog tips? Heb je hier ervaring mee als leerkracht, ouders of hulpverlener?
Discussieer dan mee op ons discussieforum onderaan!
Bronnen:
- Güldner, M. (2012). Selectief mutisme bij kinderen. Als een kind soms niet praat. Tielt: Lannoo Campus.
- Pagter, J. , de Jonge, M., van braam van Vloten-Hairwassers, H. (2014). Help! mijn leerling spreekt niet! De wereld van het Jonge Kind, februari 2014.
Meer lezen?
- Holm, A., Cunningham, C. & Vnier, M. (2005). Helping your child with selective mutism. Oakland: New Harbinger.
- selectiefmutisme.be
- spreektvoorzich.nl
- selectivemutism.org
- selectivemutismcenter.org
- VTM-reportage: http://vtm.be/telefacts-zomer/mijn-kind-wil-niet-praten
- Mijn mond zit op slot. Documentaire over selectief mutisme, november 2013.
Kleutergewijs 
Ik vraag me af of de tips van http://onderzoek.hsmarnix.nl/Professionals/Aanpak.aspx ook bij deze kinderen zouden werken. Wat denken jullie? Ervaringen?
LikeGeliked door 1 persoon
Elke kleuter ontwikkelt zijn taalontwikkeling op een andere manier. Zo zijn er altijd kleuters die hier niet zo vlot mee weg zijn. Zo gaan zij minder snel in contact met andere in sociale contexten. Dit wil wel niet zeggen dat het kind de gesproken taal niet verstaat. Ik denk dat dit probleem zich ook kan voor doen bij anderstalige kleuters. Ze zijn meestal bang om de taal te spreken omdat ze het nog niet zo goed kennen. Ik vind dat in deze blog goede tips worden omschreven, deze kan je zeker toepassen in een klassituatie.
LikeGeliked door 1 persoon
Goed artikel met handige tips! Hoewel ik van mening ben dat een kleuter die weinig praat niet meteen een ramp is. Zolang je als KO merkt dat de kleuter nog steeds mee is en een hoog welbevinden heeft denk ik niet dat je je meteen erg veel zorgen moet maken. Samen met de ouders moet dit dan besproken worden wat zij van de situatie vinden. Maar de tips zijn zeker handig als je het ‘probleem’ zelf eerst wilt aanpakken voordat je het CLB erbij gaat halen. Interessant!
LikeGeliked door 1 persoon
UMC heeft een behandeling voor kinderen met selectief mutisme. Onze jongste heeft tot zijn 6de niet buiten de deur gepraat, thuis haalde hij het dubbel en dwars in!! Heel veel mensen hadden het niet eens in de gaten dat hij niet sprak, hij was verder heel sociaal zocht oogcontact en maakte non verbaal contact. Tot hij naar groep 3 ging, ik sprak de leerkracht vooraf, wat ze toen zei vergeet ik nooit meer!! Ik krijg hem wel zover…., zo misplaatst , zo on professioneel!!
Halverwege groep 2 zijn we met een behandeling via een orthopedagoge met een behandelingsprotocol van de Bascule gestart. Onze zoon was al iets gestart met praten tegen klasgenootjes en dit heeft zich langzamerhand verder ontwikkeld. Of dit ook voort gekomen is uit de behandeling, weten we niet precies. Tegen andere kinderen spreekt hij gewoon, tegen hun ouders, familie, trainer, buren ( goede bekenden dus) heeft hij met zijn 10 jaar nog moeite! Hij is absoluut niet verlegen, heeft non verbaal contact, maar spreekt alleen als het nodig is. Thuis trouwens niet 🙂 ! Hij kletst de oren van je hoofd, is een begaafd kind en zoals het er nu naar uitziet zal hij een VWO/ gymnasium advies krijgen.
LikeGeliked door 1 persoon
Mijn kind praatte het eerste jaar op school niet. Zodra we bij school in de buurt kwamen zag ik de verandering. Hij zocht geen contact met andere kinderen, praatte niet met de juf. Ik kende mijn kind zo niet, op het KDV was hij vrolijk en genoot hij van het samen zijn met de andere kinderen.
De overgang was voor mijn kind erg groot. Hij kwam in een klas met veel jongens, vooral oudste kleuters. Allemaal mondige, lijfelijk ingestelde jongens terwijl mijn zoon een gevoelig en bleu kind was. Bovendien was er in zijn eerste periode ook een behoorlijke wisseling van juffen door ziekte van de leerkrachten.
Mijn kind groette andere kinderen niet en reageerde ook niet als er iets gevraagd werd. Hij leek eerder weg te duiken en zich af te keren. Van de juf hoorden we dat hij ook niet speelde op school en vooral observeerde. Ook buiten speelde hij niet of nauwelijks. In de weekenden en vakanties leefde hij weer een beetje op. Voor mij als moeder was deze periode ook moeilijk. Ik zag de verandering in mijn kind en zag dat hij het moeilijk had.
In de zomervakantie bloeide hij enorm op. Hij lachte weer volop, onze zoon zat weer lekker in zijn vel.
Na de zomervakantie moest hij weer op school. In een andere klas, met een andere juf. Veel kinderen uit zijn oude klas waren doorgestroomd naar groep 3. Na de eerste schooldag kwam hij blij uit school rennen: ‘mama, ik durfde te praten met de juf!’ Vanaf toen kwam de ommekeer: hij speelde en maakte contact met andere kinderen. Ook maakten we voorzichtig speelafspraakjes met andere kinderen.
Het is nu twee jaar later en hij is een echte oudste kleuter. Omdat hij van november is, had hij ook in groep 3 kunnen zitten maar wij hebben ervoor gekozen om hem nog een jaar te laten kleuteren. Hij gaat graag naar school, heeft vriendjes en speelafspraakjes is enorm opgebloeid.
Nog steeds heeft hij moeite met veel drukte en nieuwe onbekende situaties en het is een erg gevoelig mannetje, maar met de juiste begeleiding van de leerkracht en ons als ouders lukt het wel.
LikeGeliked door 1 persoon
Op mijn stage is er een peuter die niet praat in de klas. De ouders zeggen dat ze thuis wel zeer veel praat. Handige tips die ik zeker kan toepassen, bedankt!
LikeGeliked door 1 persoon
Ik had vorig jaar ook een kleuter in mijn klas die niks zei. Mijn mentor zei mij dat deze kleuter nauwelijks tot bijna nooit iets zei op school, het is zelfs een keer zo erg geweest dat mijn mentor de ouders heeft moeten bellen. De kleuter was zo hardt aan het wenen maar vertelde niet wat er was gebeurd. De ouders zijn dan naar school gekomen en dan praten het kind wel ze was op de speelplaats gevallen.
Mijn mentor ging er vanuit dat deze kleuter nog te bang was om op school te praten en dat ze het schoolgebeuren nog gewoon moest worden.
Mijn mentor ging volgens mij wel goed om met het kind:
* Ze dwong haar nooit om te spreken.
* Tijdens het onthaal gebruikte ze een pop en hier zei de kleuter dan af en toe een woordje tegen.
* Wanneer andere kleuter vertelde X praat nooit zei mijn mentor ze moet nog eventjes gewoon worden aan de school.
* Ondanks de kleuter stil was vergat mijn mentor haar niet.
Ook deze blog bied handige tips om aan de slag te gaan als je ooit zo een kleuter in je klas hebt!
LikeGeliked door 1 persoon
Nadat je het kind goed hebt geobserveerd is het zeker belanrijk om met de ouders te spreken, je moet weten hoe het kind zich gedraagt bij zich thuis, daarna kan je het verder bekijken en eventueel het CLB raadplegen.
Ook is het belangrijk om te weten wat je zeker niet mag doen. De tips zijn daarom heel interessant!
LikeLike
Nadat je goed het kind hebt geobserveerd, is het belangrijk om zeker met de ouders te praten, je wilt te weten komen hoe het kind zich thuis gedraagd, daarna kan je eventueel het CLB raadplegen.
Ook is het belanrgrijk om te weten wat je zeker niet mag doen, daarom vond ik alle tips zeer interessant!
LikeGeliked door 1 persoon
In vele artikels lees je hoe je moet omgaan met kinderen die nauwelijks spreken, ik vond het zeer nuttig om ook te lezen wat je niet mag doen. Bedankt!
LikeGeliked door 1 persoon
In mijn klas heb ik ook al een ‘stille” kleuter gehad. Ik merkte dat hij wel betrokken was, maar spreken deed hij niet. Door erg gesloten vragen te stellen kon ik wel met hem communiceren, dit door te knikken of te letten op de mimiek. Naar mate het schooljaar vorderde, merkte ik dat hij meer begon te praten in kleine groep of tegen een klasgenootje.
Vooral de tips in dit artikel zijn erg handig voor iedereen die wel eens een ‘stille’ kleuter in de klas heeft!
LikeLike
Ik heb een peuter in mijn klas die ook niets zegt. Ik wist niet zo goed wat ik moest doen en hoe ik hiermee moest omgaan. Tijdens het toiletmoment was zij de laatste. Alle andere peuters waren dus al weg. Ik denk dat de peuter niet door had dat ik er nog stond. Ineens begon ze heel luid een liedje te zingen. Na een minuut had ze pas door dat ik er ook nog stond. Ze stopte onmiddellijk met zingen. Ik stelde haar een paar vragen over het liedje (of ze het mooi vond, of haar mama het soms op zet, …) De eerste vragen negeerde ze en uiteindelijk antwoordde ze op een vraag. Het was de eerste keer dat ze op een vraag had geantwoord. Ik vond dit dus heel speciaal. Toch zijn er nog momenten dat ze niet op mijn vragen antwoordt. De tips lijken me erg interessant en heel nuttig. Ik ga ze zeker uitproberen de volgende keer.
LikeLike
Elke kleuter ontwikkelt anders. Voor sommige kleuters vraagt het meer tijd dan voor andere om de taal onder de knie te krijgen. Ik vind dat kinderen de tijd moeten krijgen die ze nodig hebben om te durven spreken. En daarom is het goed om veel tegen de kinderen te spreken, te verwoorden en simpele vragen te stellen, zodat ze hier wel op kunnen reageren zonder al te veel te moeten zeggen. Zelf zou ik de kinderen niet dwingen om iets te doen, maar ze zoveel mogelijk proberen te betrekken en te laten meewerken op hun eigen manier zodat het aangenaam is voor hen. Zo blijft hun betrokkenheid hoog en gaan ze zich veilig voelen in de klas. De tips die worden meegegeven daar ben ik zeker en vast mee akkoord. Dit zou ik als leerkracht ook doen.
Als het een langere tijd zou aanslepen, dan zou ik de ouders inderdaad aanraden om contact op te nemen voor verdere hulp.
LikeLike
Ik vind dat ze niet direct moeten gaan oordelen of het kleuter dat nu wel of niet heeft want elke kleuter ontwikkeld anders dus sneller of trager in zijn taalontwikkeling. Ook op sociaal vlak ontwikkeld elke kleuter anders. Het zijn natuurlijk ook niet de Belgische kleuters alleen waarbij dit probleem kan voordoen maar volgens mij ook bij anderstalige kleuters. Ik persoonlijk als juf zou toch wel proberen om de minder vaardige kleuter mee te betrekken in activiteiten met sterk vaardige kleuters en niet altijd bij dezelfde zetten want ik denk persoonlijk dat hij/ zij dan niet gaat ontwikkelen. Ze mogen wel bij de andere zitten waar ze zich goed bij voelen maar niet heel de dag vind ik persoonlijk.
LikeLike