Het onderzoeksnieuws dat ik in dit bericht breng, zal misschien wel pijn doen omdat het tegen jouw visie op onderwijs ingaat. Wetenschap is niet altijd leuk.
Nu ben je waarschijnlijk nieuwsgierig. Waarover gaat het?
Onlangs werd onderzocht of het voor 3- en 4-jarige kleuters voordelig of juist nadelig is om in een graadsklas te zitten. Concreet onderzocht men de cognitieve ontwikkeling (wiskunde en taal), het gedrag en de sociale ontwikkeling van 2829 kleuters uit 486 klassen in de V.S.
Onderzoeksresultaten
Voor de cognitieve ontwikkeling van de 4-jarigen bleek het nadelig om in een graadsklas te zitten samen met 3-jarigen. Wanneer de klas voor ongeveer de helft uit 3-jarigen bestond, waren de 4-jarigen in die klas ongeveer vier tot vijf maanden achter ten opzichte van hun leeftijdsgenoten in andere klassen. Maar ook wanneer de klas voor slechts 20% uit 3-jarigen bestond, ondervonden de 4-jarigen hier nadeel bij: de achterstand bedroeg dan ongeveer twee maanden.
Voor de 3-jarigen vond de studie geen enkel voordeel om in een graadsklas te zitten, niet voor hun cognitieve ontwikkeling, noch voor hun sociale ontwikkeling of voor hun gedrag. Ook bij de 4-jarigen was er geen verband tussen de klassamenstelling en hun gedrag of hun sociale ontwikkeling. Met andere woorden, de 4-jarigen in een graadsklas hadden geen rijper gedrag of betere sociale vaardigheden.
Verklaringen en beperkingen
Dit resultaat gaat in tegen de theorie van de Russische psycholoog Vygotsky dat kleuters door interactie met jongere en oudere kinderen meer cognitieve en sociale ontwikkeling zouden doormaken. Hoe komt dat toch? De onderzoekers vermelden twee mogelijke hypotheses, die vermoedelijk samen hun resultaat verklaren:
- Kleuters boeken meer leerwinst wanneer ze in interactie gaan met andere kleuters met een gelijk of hoger niveau van wiskunde en taal dan wanneer ze in interactie gaan met jongere kleuters (met een minder niveau van wiskunde en taal).
- Leerkrachten moeten in graadsklassen hun didactiek aanpassen omdat er grotere verschillen in ontwikkelingsniveau zijn. Hierdoor krijgen de oudere kleuters inhouden die ze eigenlijk al beheersen, en zijn ze daarom minder betrokken.
Deze verklaringen werden niet door de onderzoekers onderzocht.
De onderzoekers waarschuwen voor de beperkingen van het onderzoek. De vaststellingen gelden voor 3- en 4-jarigen uit het programma Head Start, een Amerikaans programma bestemd voor kleuters uit families met een lagere socio-economische klasse. Gemiddeld genomen was er 12 maanden verschil tussen de leeftijd van de 3-jarigen en de leeftijd van de 4-jarigen.
Wat moeten we daar nu mee?
Voorzichtigheid is nodig. Dit onderzoek toont in ieder geval aan dat graadsklassen niet vanzelfsprekend tot voordelen leiden. Ik vermoed dat er meer studies zullen komen bij oudere leeftijden en in andere programma’s. Omdat er in de V.S. heel veel graadsklassen in het kleuteronderwijs zijn, willen ze het daar ongetwijfeld verder uitspitten. Ook in Vlaanderen zijn er heel wat graadsklassen, soms uit praktische redenen, soms omwille van visie.
Meer lezen?
De Engelstalige perstekst van het onderzoek
Wetenschappelijke bron
, , Classroom Age Composition and the School Readiness of 3- and 4-Year-Olds in the Head Start Program. Psychological science.
Kleutergewijs 
Dit is op X, Y of Einstein? herblogd.
LikeLike
Hoi, ik spreek uit ervaring als ouder, niet als leerkracht. Mijn kinderen gaan naar een kleuterschool met graadklassen. Het schooltje (klein maar heel persoonlijk naar elk kind gericht) doet dit zowel uit noodzaak (minder middelen dan grote scholen) als uit visie. T.t.z. ze hebben van de nood een deugd gemaakt lijkt het me, en dat werkt heel goed. Zij hebben eigenlijk een flexibele klasorganisatie: er zitten wel 2 leerjaren samen, maar de twee groepen hebben elk hun eigenheid in klasactiviteiten (leeftijdsymbooltjes) en worden ook vaak gesplitst voor uitstappen, sportlessen e.d. Dan springen ‘mobiele’ leerkrachten (zorgleerkrachten, sportleerkrachten) bij. Dat heeft twee voordelen: de kinderen werken ook apart aan leeftijdsgebonden activiteiten en ze leren flexibel functioneren binnen de klas, iets wat ik zeer belangrijk vindt voor kinderen – groot en klein! (Als interim leerkracht in het middelbaar stelde ik vorig jaar vast dat sommige 18-jarigen zelfs nog niet omkunnen met meerdere klassituaties en leerkrachten – shockerend vond ik dat om vast te stellen in een samenleving die steeds meer flexibiliteit en verandering zal vragen van onze kinderen). Het komt me voor dat het onderzoek dat u beschrijft vooral gericht is op het meten van intellectuele en cognitieve vaardigheden. Wat mij vooral opvalt (dat is intuïtieve observatie; ik ben geen onderzoeker) weliswaar, is dat graadsklassen heel wat voordeel bieden op het leren van sociale vaardigheden (zo leert de oudere groep zich bv. ook zorgend opstellen t.a.v. de jongere groep enz.) en flexibiliteit en dat is minstens net zo belangrijk als cognitieve vaardigheden vandaag!! Als je het goed organiseert, dan kunnen graadklassen een context bieden waarbinnen kinderen van verschillende leeftijden heel wat van elkaar kunnen leren (verdraagzaamheid, samenwerken, flexibiliteit). Het bleek alleszins de ideale ‘geborgen’ en ‘veilige’ context voor mijn kinderen. Toen mijn oudste dochter naar het lager onderwijs ging, was het mij ook al opgevallen dat zij minder cognitief voorbereid leek op leren lezen of schrijven (in vergelijking met haar neefje bv. die wel naar een (prestatiegerichte) gewone kleuterschool was gegaan en al heel wat reken- en leesoefeningen op zijn bord had gekregen), maar die bezorgdheid bleek uiteindelijk onterecht. Wat mijn dochter nu cognitief aankan, heeft uiteindelijk weinig te maken met wat zij als kleuter al aan intellectueel inzicht meekreeg in de kleuterklas. Het heeft alles te maken met de zelfstandigheid en geborgenheid die zij er aangereikt kreeg en die nu een goede voedingsbodem blijken voor haar zelfvertrouwen en ondernemingszin. Leren in de lagere school is veel meer dan avi-testen succesvol kunnen afleggen, om nu maar eens een extreem voorbeeld te noemen van die drang (ontsporing!) naar cognitief succes!
LikeLike
Interessant artikel! Ik dacht net dat het werken met graadklassen zo zijn voordelen had, vooral voor de jongere kleuters. Ik dacht steeds dat ze door het contact met de oudere kleuters sneller ontwikkelden of sneller nieuwe dingen leerden. Dit blijkt nu toch niet zo te zijn. Dit is zeker nuttige informatie om in je achterhoofd te houden!
LikeLike
Of de oudste kleuters in een graadklas op hun leerhonger blijven zitten, hangt in mijn ogen vooral af van de leid(st)er. Daarom vindt ik dat scholen die werken met graadklassen, selectief moeten zijn bij het aanwerven van deze leerkrachten. Het moeten flexibele personen zijn met enige ervaring die voldoende kunnen differentiëren. Als de leerkracht enkele jaren in dit systeem zit, ben ik ervan overtuigd dat dit geen problemen zal geven. Ik ben er ook zeker van dat ze op die scholen er voldoende over nadenken. Ik snap de bezorgdheid over dit onderwerp door de nadelen die eraan verbonden zijn, maar er zijn uiteraard ook veel voordelen aan verbonden. Of u van mening bent dat de nadelen opwegen tegenover de voordelen, of net andersom, hangt volgens mij nauw samen met uw visie op kleuteronderwijs. Zo zijn er ook nog tal van andere zaken waar wij het als opvoeders oneens over zijn. Iedere kleuterleid(st)er is anders en dat maakt ons net zo uniek. Als uw leerkrachtenstijl niet samengaat met graadklassen, dan vermijdt u deze gewoon het best.
LikeLike